Deep Purple - From the Setting Sun... To the Rising Sun [2015]

Zespołu Deep Purple przedstawiać nie trzeba. Jeśli ktoś uważa się za fana rocka, a nazwa nic mu nie mówi, to szacuneczku na dzielni nie będzie. O ile płyty studyjne grupy na tym etapie kariery pojawiają się coraz rzadziej, to koncertówek Purple zawsze wydawali mnóstwo. Nawet nie próbuję policzyć wszystkich mniej lub bardziej oficjalnych albumów koncertowych, część z nich zresztą dublowała się ze względu na okres rejestracji i koncertową setlistę. To też w dużej mierze problem z najnowszym wydawnictwem zespołu, a raczej dwoma wydawnictwami – w sklepach jednocześnie ukazują się: From the Setting Sun in Wacken… oraz … To the Rising Sun in Tokyo. Koncerty zarejestrowano odpowiednio w 2013 i 2014 roku podczas trasy promującej ostatni jak na razie studyjny album grupy – Now What?! Lokalizacje niby bardzo różne – pierwsze wydawnictwo dokumentuje występ na jednym z największych festiwali muzycznych w Europie, ma który bilety kończą się niemal natychmiast po poprzedniej edycji (tak, mniej więcej rok przed rozpoczęciem), drugie to zapis koncertu w tokijskiej sali Budokan. Ci z was, którzy są nieco bardziej zaznajomieni z historią muzyki rockowej oraz samego Deep Purple, wiedzą doskonale co to za miejsce i jaka płyta została tam częściowo nagrana. Różne są też reakcje ludzi. Europejczycy owacyjnie przyjmują wszystkie numery, śpiewają głośno, łatwo dają się wciągać we wspólną zabawę. Japończycy tradycyjnie słuchają w skupieniu, a dopiero na sam koniec kompozycji wybuchają prawdziwe owacje. Na tym niestety różnice w dużej mierze się kończą, bo program obu koncertów był niemal identyczny, stąd i omawiać ich osobno nie ma sensu.

Koncerty festiwalowe rządzą się swoimi prawami, zwłaszcza w temacie długości setu, stąd nie należy się dziwić, że wydawnictwo z Wacken jest nieco krótsze – półtoragodzinne. W Japonii panowie zagrali niemal 110 minut. Jednak zmiany w setlistach są dość kosmetyczne. W Japonii zabrakło Highway Star, którym zespół otwierał występ w Niemczech, z programu wyleciał też numer No One Came (i dobrze, bo to akurat jeden z mniej porywających kawałków na Fireball). Pojawiły się za to dwa dodatkowe utwory z Now What?! – Above and Beyond i Après Vous – oraz fantastyczne The Mule, także wykopalisko z wydanej w 1971 roku płyty Fireball, znacznie zresztą ciekawsze od No One Came choćby ze względu na możliwości improwizacyjne podczas występów na żywo. Jest też parę drobnych korekt w kolejności utworów, ale to jedynie szczegóły – szkielet pozostaje ten sam. Pierwsza część występów to mieszanka kilku klasyków, takich jak Strange Kind of Woman czy Into the Fire, z utworami nowymi – Vincent Price, Hell to Pay i Uncommon Man. Dodatkowo pojawiają się dwie instrumentalne miniaturki Steve’a Morse’a – Contact Lost i The Well-Dressed Guitar. Część druga, której rozpoczęcie nieoficjalnie wyznacza organowe solo Dona Aireya, to już ciąg największych klasyków w dorobku zespołu – Perfect Strangers, Space Truckin’, Smoke on the Water oraz grane od miliona lat na bis Hush i Black Night, oba przyprawione cytatami z popularnych numerów rockowych i rockandrollowych.

Dobrze zorientowanym w historii grupy od razu rzuca się w oczy bardzo chłodne potraktowanie niemal wszystkiego, co zespół stworzył po 1973 roku. To, że Ian Gillan nie śpiewa utworów nagranych, gdy nie było go w zespole (z wyjątkiem Hush, ale i ten numer po latach w wersji studyjnej zarejestrował), wiadomo od dawna. Niestety poza kilkoma (trzema w Wacken i pięcioma w Tokyo) kawałkami z ostatniej płyty oraz dwiema wspomnianymi miniaturkami Morse’a, panowie kompletnie ignorują materiał nagrany po zejściu się w 1984 roku klasycznego składu Purpli oraz utwory zarejestrowane z Morse’em czy Aireyem. Poza wymienionymi nowościami, najmłodszym utworem w zestawie jest… trzydziestojednoletnie obecnie Perfect Strangers, a i to jedyna wycieczka w stronę tego okresu. Drugim problemem jest to, że o ile instrumentaliści wciąż zachowują najwyższą sprawność, o tyle nie da się z siedemdziesięcioletniego Iana Gillana zrobić młodzieńca wydzierającego się potężnie przez cały koncert. Trzeba to powiedzieć otwarcie – są takie utwory w repertuarze Deep Purple, także te „klasyczne”, których Gillan nie jest już w stanie dobrze zaśpiewać i najlepszym wyjściem jest odpuszczenie ich. Tak zrobiono swego czasu z Child in Time, a ostatnio także ze Speed King czy Fireball, tak coraz częściej dzieje się z Highway Star (i całe szczęście, bo w Wacken słychać, że Ian bardzo się męczył). Ten sam los powinien spotkać Space Truckin’, Into the Fire i kilka kolejnych kompozycji. Ten zespół ma tak bogaty dorobek, że bez problemu dałoby się wybrać świetne kawałki, w których Ian nie musiałby tak forsować głosu. Gdzie Fools, Never Before, When a Blind Man Cries, Mary Long i Solitaire? Gdzie The Aviator, A Touch Away, Don’t Make Me Happy, Fingers to the Bone, Walk On, Never a Word, Rapture of the Deep, Clearly Quite Absurd, Before Time Began czy nawet cover z ostatniej płyty – It’ll Be Me? To są świetne numery, które Ian mógłby wciąż z powodzeniem śpiewać na żywo. Że co, że nie są tak znane jak te, które powyżej chciałem na zawsze wykreślić z koncertowego repertuaru zespołu? A ile razy słyszał tamte na żywo przeciętny fan Deep Purple, który od lat chodzi na ich występy i słyszy przeważnie 75% tych samych numerów na każdym kolejnym koncercie?

To wszystko oczywiście nie znaczy, że Ian całkiem położył oba występy, a słuchanie tych wydawnictw sprawia nieustanny ból. O ile głosowo czasem niedomaga, to wizualnie jest w świetnej formie i prezentuje się na scenie jakby miał z 20 lat mniej. Poza tym od czasu do czasu udaje mu się całkiem porządnie wrzasnąć, a i utwory mniej wymagające głosowo brzmią bardzo solidnie, zwłaszcza że w świetnej formie są jego koledzy z zespołu. Ja wiem, że jest spora grupa fanów, dla których Deep Purple skończyło się wraz z odejściem Blackmore’a, a już ostatnim gwoździem do trumny była według nich emerytura Jona Lorda, ale Steve Morse i Don Airey to nie są goście, którzy stali się znani wtedy, gdy dołączyli do Purpli. Obaj mają bogaty dorobek i olbrzymie umiejętności – i to słychać. Morse wciąż zaskakuje nowymi pomysłami w kolejnych wersjach Highway Star i wzrusza pięknym Contact Lost, zaś Airey szaleje w Lazy czy Hard Lovin’ Man. Dwaj zespołowi weterani – Ian Paice (w grupie od początku) i Roger Glover (w Deep Purple w sumie 35 lat rozłożone na dwie tury) trzymają wszystko „w kupie”, choć może aż za bardzo, bo czasem chciałoby się, żeby panowie wyrzucili w cholerę piosenkowe schematy i odlecieli na 10-15 minut w stylu koncertów z wczesnych lat 70. Warto wspomnieć o jeszcze jednej drobnej różnicy między koncertami, o której nie pisałem wcześniej – w Wacken grupę w wykonaniu Smoke on the Water poprzedzonego krótkim gitarowym jamem wspomógł Uli Jon Roth, stąd trochę więcej tam niż zazwyczaj gitarowej zabawy. Mam jednak wrażenie, że oba koncerty są trochę zbyt przewidywalne i… piosenkowe. Brakuje mi tam odrobiny szaleństwa, ducha dawnych koncertowych improwizacji. Na ich szczątkowe ilości natrafimy w Lazy (oba koncerty) czy w The Mule (Japonia), ale mimo wszystko pozostaje dość spory niedosyt. Warto wspomnieć o szacie graficznej. Obie płyty ozdobiono grafikami w podobnym klimacie, dość prostymi, ale zrobionymi z dużym smakiem.

Uwielbiam ten zespół, ale nie mogę się do końca przekonać ani konkretnie do tych dwóch koncertówek, ani do samego zwyczaju wydawania albumów koncertowych tak często, ani do pomysłu, jaki muzycy Deep Purple mają na swoje występy na żywo na tym etapie kariery. Marzy mi się koncert Purple, podczas którego zagraliby nawet z 10 czy 12 kawałków, ale byłyby to długie wersje, pełne instrumentalnych improwizacji, jak to zwykli robić 40 czy 45 lat temu i jak wciąż robi wiele zespołów wzorujących się mniej lub bardziej na tym zespole, choćby Siena Root. Dałoby to także więcej okazji dla Iana Gillana na odpoczynek, bo to po wokaliście zawsze najbardziej słychać upływający czas. Ja wiem, że na każdym koncercie będzie ktoś, kto jest tam pierwszy raz i chce usłyszeć „piosenki”, hity, klasykę rocka… ale kto powiedział, że ten ktoś nie bawiłby się równie dobrze podczas piętnastominutowej wersji Lazy czy The Mule, nie mówiąc o możliwościach, jakie dają koncertowe opracowania Wring That Neck? Ian Gillan ma swoje lata i nigdy nie będzie już w lepszej formie – biologii nie oszukasz. Robert Plant poradził sobie z tym problemem najlepiej jak mógł – przestał się wydzierać na scenie, zaczął nagrywać muzykę, która pozwala mu na prezentowanie na wysokim poziomie tego, na co obecnie go stać głosowo. W przypadku Gillana jest trudniej, bo on rzadziej gra koncerty solowe – najczęściej koncertuje z Purplami, a z nimi nie zacznie nagle wykonywać delikatnej muzyki z brzmieniami inspirowanymi muzyką świata. Ale panowie mogą tak dobrać koncertowe sety, żeby Ian nie stanowił najsłabszego ogniwa na scenie, mimo siedemdziesiątki na karku. Niestety obawiam się, że do końca istnienia zespołu nie wpadną na ten pomysł, a szkoda. Koncertówki z Wacken i Tokyo to nie są złe wydawnictwa, ale fani, którzy nie muszą mieć wszystkich albumów live wypuszczanych przez Deep Purple, raczej zdecydują się na „oficjalne bootlegi” z nagraniami drugiego i trzeciego składu grupy z pierwszej połowy lat 70., a tych ostatnio ukazuje się całkiem sporo.

--

Zapraszam na współprowadzoną przeze mnie audycję Nie Dla Singli w każdą sobotę o 20
http://zak.lodz.pl - tu można nas słuchać
http://facebook.com/niedlasingli - a tu z nami porozmawiać w trakcie audycji