Queen - Live at the Rainbow '74 [2014]

Szok! Skandal! Niedowierzanie! Niby na scenie Queen, ale śpiewa jakiś gość bez wąsów, za to z długimi włosami i pomalowanymi paznokciami, a zamiast jeansów i podkoszulka ma efektowne obcisłe wdzianko, w dodatku jakby damskie… W koncertowej setliście próżno szukać Radio Ga Ga, I Want to Break Free czy nawet Bohemian Rhapsody, zaś występu nie kończy wspólne odśpiewanie We Are the Champions. Tak – moi drodzy – to Queen w roku 1974.

Najwierniejszym fanom dwa występy grupy w londyńskim Rainbow Theater były doskonale znane od lat, choć tylko we fragmentach. Po latach oczekiwań, próśb, bezsilnego załamywania rąk, gdy na rynku ukazywały się kolejne składanki najlepszych hitów i nikomu niepotrzebne nowe wersje tyleż sławnej, co przereklamowanej koncertówki zarejestrowanej na stadionie Wembley w 1986 roku, fani tego mniej znanego oblicza grupy w końcu doczekali się pięknego wydania wczesnych koncertów. Koncertów, które pokazują Queen z zupełnie innej strony. To jeszcze nie wielkie gwiazdy rocka, owijające sobie wokół małego palca siedemdziesięciotysięczną publiczność. To czterech pewnych siebie, ale wciąż młodych muzyków, którzy ciężko harują na scenie i serwują widzom znakomite przedstawienie muzyczne. Bez wielkich telebimów, bez olbrzymiego zestawu oświetleniowego, bez syntezatorów. Czterech gości, ich instrumenty i nieco dziwaczne, za to bardzo odważne sceniczne stroje podkreślające klimat przedstawienia.

Najważniejsza jest jednak muzyka. A ta stoi na poziomie nieosiągalnym dla większości zespołów zarówno z tamtych czasów, jak i tych współczesnych. To nie jest bezbłędny koncert. Czasami Brianowi Mayowi albo Johnowi Deaconowi palec zjedzie na gryfie centymetr za daleko, czasami głos Freddiego Mercury’ego nie udźwignie wysokiego zaśpiewu lub wokalista zapomni fragmentu tekstu, zdarza się, że i Roger Taylor na ułamek sekundy pogubi się w swoich perkusyjnych wyczynach. Ale to nie ma najmniejszego znaczenia, bo obu koncertów (jeden nagrano w marcu, drugi w listopadzie) słucha się po prostu znakomicie, z niedowierzaniem, że ten zespół był aż tak dobry!

Skoro nie ma tu hitów znanych z późniejszych koncertówek Queen, to co otrzymujemy w zamian? Za największe przeboje uchodzą tu kompozycje Keep Yourself Alive i Seven Seas of Rhye oraz – w przypadku koncertu listopadowego – Killer Queen (zagrany we fragmencie jako część tzw. ‘medleya’, czyli zbitki połączonych ze sobą wycinków kilku kompozycji). Tym, dla których historia grupy Queen rozpoczęła się wraz z wydaniem singla Another One Bites the Dust lub – co gorsza – płyty The Works, tytuły te pewnie nie mówią zbyt wiele, ale to właśnie między innymi te kompozycje pozwoliły zespołowi na pierwsze próby podboju list przebojów, zapełnienie Rainbow – kultowej londyńskiej miejscówki – oraz stopniowe przyzwyczajanie się do rosnącej popularności, która miała wynieść ich na sam szczyt już wkrótce, ledwie rok później, wraz z wydaniem singla Bohemian Rhapsody. Nie czuję potrzeby skupiania się na tym, że ten lub inny utwór zabrzmiał tu rewelacyjnie. Tak brzmi cały dwupłytowy album! Proto-thrashmetalowe Stone Cold Crazy powala dynamiką i precyzją, White Queen – okraszone fortepianowym solo nieobecnym w wersji studyjnej – to jeden z piękniejszych momentów obu występów, zaś wspomniane już Keep Yourself Alive to koncertowa torpeda.

Ale skupię się raczej na tym, co poza samą jakością wykonania sprawia, że jest to wyjątkowe wydawnictwo – czyli na rzadko granych kompozycjach, które możemy usłyszeć na Live at the Rainbow '74. Wspomnieć należy przede wszystkim o The Fairy Feller’s Master-Stroke – klejnocie z drugiej płyty grupy, który był absolutnym koncertowym rarytasem. Nawet jeśli wykonanie na żywo nie ma prawa zrobić aż takiego wrażenia jak wersja studyjna (w studio czterech muzyków może nakładać ścieżki do woli… no dobrze w tamtych czasach jednak pewne ograniczenia były, co jednak grupie Queen nigdy nie przeszkadzało), to jednak słucha się go z niekrytą fascynacją. Znakomite Flick of the Wrist – czysty rockowy ogień – to także kompozycja, która w późniejszych latach nie gościła w koncertowym repertuarze zespołu, a tu – świeżo po wydaniu jej na singlu wraz z Killer Queen – brzmi porywająco. Warto wspomnieć też o Modern Times Rock ‘n’ Roll, w którym w wersji studyjnej śpiewał Roger Taylor. Tu w interpretacji Mercury’ego brzmi inaczej. Czy lepiej – nie wiem, ale na pewno jest to ciekawostka. Ozdobą listopadowego koncertu jest też na pewno wspomniany ‘medley’ składający się z fragmentów Killer Queen i The March of the Black Queen (moim jakże skromnym zdaniem najlepszego utworu tego zespołu) oraz porywającego wykonania miniaturki Bring Back That Leroy Brown.

Live at the Rainbow '74 to czysta rockowa energia, to dokument ukazujący zespół Queen tuż przed nadejściem wielkiej sławy, ale już w szczytowym okresie możliwości twórczych i wykonawczych. To wydawnictwo, które absolutnie trzeba mieć – nie dlatego, że tak wypada, ale dlatego, że brak tego albumu w kolekcji to luka w wiedzy o historii rocka. Nie mam wątpliwości, że Live at the Rainbow '74 jakością kompozycji i wykonania dorównuje największym albumom koncertowym w historii gatunku. Czy będzie tak znana i powszechnie uwielbiana jak Made in Japan, Strangers in the Night, Live & Dangerous czy Live After Death? To raczej mało prawdopodobne. Tamte nagrania ukazywały się wkrótce po ich rejestracji. Rainbow w pełnej krasie trafia do odbiorców dopiero po czterdziestu latach i choćby z tego powodu, oraz przez ukształtowany w głowach wielu odbiorców obraz Freddiego z wąsem prowadzącego wielki tłum na Wembley do rytmicznego klaskania w Radio Ga Ga, ten album raczej nigdy nie stanie się wielkim klasykiem wśród płyt koncertowych. Ale będzie wśród nich ukrytym skarbem, wydawnictwem, do którego wraca się wielokrotnie i za każdym razem z taką samą przyjemnością i uwielbieniem dla tych czterech młodych wtedy, ale genialnych muzyków. „Jak podobają się wam moje pazury? To prawdziwe diamenty, prezent od samego diabła. Nie wierzycie, nie wierzą mi!” – ależ wierzymy. Po takim koncercie wierzę we wszystko, co mówi ze sceny ten wielki wokalista.